Η ανάλυση της σύστασης του σώματος είναι σημαντική καθώς μας δείχνει την μεταβολική και λειτουργική κατάσταση του οργανισμού, αξιολογεί την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων διατροφής και άσκησης, ενώ παρέχει πληροφορίες για την πορεία και την εξέλιξη διάφορων νόσων.
Το σώμα μας αποτελείται από λίπος, πρωτεΐνες, ανόργανα άλατα και νερό. Τα συστατικά αυτά μπορούν, επίσης, να κατηγοριοποιηθούν ως λιπώδης μάζα σώματος και ελεύθερη λίπους (ή άλιπη) μάζα.
Το λίπος που είναι απαραίτητο για την λειτουργία του οργανισμού (συγκεκριμένα την λειτουργία του εγκεφάλου, του νευρικού ιστού, του μυελού των οστών και των κυτταρικών μεμβρανών), αποτελεί το 3% του σωματικού βάρους σε έναν ενήλικα άντρα, ενώ στις ενήλικες γυναίκες προστίθεται και το ειδικό, λόγω φύλου, λίπος, αυξάνοντας το ποσοστό στο 12-15%.
Εκτός από το απαραίτητο λίπος, υπάρχει και το αποθηκευμένο λίπος, που αποτελεί το απόθεμα της επιπλέον ενέργειας του οργανισμού και η ποσότητά του ποικίλει από άτομο σε άτομο. Το αποθηκευμένο λίπος, χωρίζεται σε υποδόριο (το λίπος που βρίσκεται κάτω από το δέρμα) και σε σπλαχνικό (το λίπος που βρίσκεται βαθιά μέσα στο σώμα, στην περιοχή της κοιλιάς), το οποίο σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για μεταβολικά νοσήματα, όπως σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακές παθήσεις, υπέρταση κ.ά.. Ένα μέρος του αποθηκευμένου λίπους περιβάλλει επίσης τα όργανα του σώματος για προστασία.
Η άλιπη μάζα περιλαμβάνει τους σκελετικούς μύες, την καρδιά και άλλα όργανα, το νερό και τα οστά. Οι πρωτεΐνες έχουν δομικό και λειτουργικό ρόλο στον οργανισμό, αποτελώντας δομικό συστατικό των κυττάρων και των ιστών, ρυθμίζοντας την καλή λειτουργία του οργανισμού (ορμόνες και ένζυμα), ενισχύοντας την άμυνα του οργανισμού (αντισώματα) κ.ά..
Το νερό αποτελεί το 60% του βάρους ενός ενήλικα ανθρώπου και επιτελεί σημαντικές λειτουργίες στον οργανισμό όπως μεταφορά των θρεπτικών συστατικών και του οξυγόνου σε όλο το σώμα, μεταφορά των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού από τα κύτταρα στα όργανα, όπως πνεύμονες και νεφρούς, για απέκκριση από το σώμα. Λειτουργεί ως διαλύτης για τις βιταμίνες, τα μέταλλα, την γλυκόζη, τα αμινοξέα και άλλα μόρια, συμμετέχει στις χημικές αντιδράσεις του μεταβολισμού, λιπαίνει τις αρθρώσεις και βοηθάει στην απορρόφηση των κραδασμών σε ευαίσθητους ιστούς όπως η σπονδυλική στήλη και τα μάτια και βοηθάει στην διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος.
Τα οστά παίζουν σημαντικό ρόλο στο σώμα, προσφέροντάς του μορφή, προστατεύοντας όργανα, όπως η καρδιά και οι πνεύμονες, ενώ μετέχουν και σε διάφορες μεταβολικές διαδικασίες. Η σύστασή τους είναι 50% περίπου νερό και 50% στερεά ύλη (πρωτεΐνες και άλατα).
Η ηλικία, το φύλο, οι διατροφικές συνήθειες και το επίπεδο σωματικής δραστηριότητας επηρεάζουν την σύσταση του σώματος. Συγκεκριμένα, κατά την διάρκεια της σωματικης ανάπτυξης διαμορφώνεται ο μυικός και οι υπόλοιποι ιστοί του σώματος, ενώ κατά την ενήλικη ζωή μπορεί να παρατηρηθεί μείωση της μυικής μάζας, πιθανώς λόγω μειωμένης φυσικής δραστηριότητας. Όσον αφορά το φύλο, υπάρχουν ελάχιστες διαφορές μέχρι την εφηβεία, περίοδο κατά την οποία τα κορίτσια αποθηκεύουν περισσότερο λίπος και τα αγόρια αναπτύσσουν περισσότερο μυικό ιστό.
Η διατροφή επηρεάζει την σύσταση του σώματος, ιδιαίτερα μακροπρόθεσμα. Η κατανάλωση τροφής σε ποσότητα μεγαλύτερη από τις ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού για μεγάλο χρονικό διάστημα (μηνών ή ετών), μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των αποθεμάτων λίπους στο σώμα. Τέλος, ένα ισορροπημένο πρόγραμμα άσκησης (συνδυασμός αερόβιας και ασκήσεων αντιστάσεων) βοηθάει στην διατήρηση/αύξηση της μυικής μάζας και στην απώλεια λίπους.
